ΑΥΤΟΡΓΑΝΩΣΗ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ

"Στο βάθος, πίσω από την ιδέα μιας κοινωνίας μείωσης της ανάπτυξης, ξαναβρίσκουμε ένα πολύ παλαιότερο πρόγραμμα, το πρόγραμμα μιας αυτόνομης κοινωνίας, μιας κοινωνίας που ορίζει η ίδια τους νόμους της και που δεν είναι ετεροδιευθυνόμενη από τους νόμους της αγοράς" Σερζ Λατούς.

Η περίπτωση της Ικαρίας στέκει ίσως ως ένα από τα τελευταία εναπομείναντα παραδείγματα μιας κοινωνίας που συναντά κανείς την παραδοσιακή αυτοργάνωση ζωντανή και σήμερα. Πολλά μπορούν να ειπωθούν για το πολιτικό καθεστώς εκεί καθώς και για τις επιλογές των κατοίκων πόσο μάλλον φέτος με τα γεγονότα που αφορούν την ελεύθερη οργανωμένη κατασκήνωση στη χαράδρα της Χάλαρης. Δεν θα θέλαμε να αναφερθούμε σε αυτά τα γεγονότα εδώ.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το μικρό, σχετικά ορεινό, χωριό Στάβλος. Εκεί εν μέσω καλοκαιριού διοργανώθηκε από την συνέλευση κατοίκων το ετήσιο πανηγύρι του χωριού. Αφού σίγησαν τα όργανα για λίγο, εκπρόσωπος της συνέλευσης του χωριού πήρε το μικρόφωνο και διάβασε στους καλεσμένους 2 φύλλα Α4 τα οποία είχαν συνταχθεί με εξαιρετική προσοχή. Μίλησε για την ανάγκη του χωριού να απομακρυνθεί από τις γραφειοκρατικές διαδικασίες του δήμου που κάνει το χωριό να παρακαλάει για τα αυτονόητα, και να αυτοργανωθεί φροντίζοντας αυτό για τις ανάγκες του. Τα 7000 ευρώ του περυσινού πανηγυριού μας ενημέρωσε ότι πήγαν για την αγορά εξοπλισμού του ιατρικού κέντρου, τεχνικά έργα (φως, άσφαλτο κτλ), διάφορα μερεμέτια και ακόμα και ένα μικρό δάνειο για έναν συγχωριανό που είχε ανάγκη (Gramean Bank??). Όλα αυτά με ακρίβεια και στην πιο μικρή λεπτομέρεια. Με τον δικό τους τρόπο είπε καταφέρανε να κερδίσουν ανταγωνιστικότερες τιμές ακόμα και από τον διαγωνισμό του δημοσίου.

Αυτό που φαίνεται σημαντικό είναι η διάθεση των "συγχωριανών" να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους και να το κάνουν με αποτελεσματικότητα και ουσία με έναν τόσο χαρούμενο τρόπο, μια γιορτή! Μακρυά από τους νέους που ψυχεδελίζονται κατακλύζοντας τον Να, τον δήμο που προσπαθεί να ελέγξει τον όλο και περισσότερο απρόβλεπτο τουρισμό το πρόταγμα της αυτονομίας βρίσκει πρόσφορο έδαφος. Σίγουρα δεν είμαστε έτοιμοι να θέσουμε το παρόν παράδειγμα ως ολοκληρωμένο παράδειγμα αυτονομίας αλλά αν το παραθέσουμε με τις όλο και αυξανόμενες πρωτοβουλίες κατοίκων στην Αθήνα τότε ίσως υπάρχει κάτι με το οποίο μπορούμε να δουλέψουμε. 

Είναι αλήθεια ότι στην Ικαρία οι συνελεύσεις των κατοίκων έχουν περισσότερη σημασία για τις αποφάσεις του νησιού παρά το δημοτικό συμβούλιο (ακόμα και για την επέκταση του λιμανιού στον Εύδηλο), και ότι συμβαίνουν κατά κόρον. Αυτό είναι μια υποδομή αυτοργάνωσης. Σίγουρα ο Στάβλος βρίσκεται πολύ μακρυά από το να είναι μια κοινωνία που απέχει από τους νόμους της αγοράς, αλλά σε αυτή την άνοδο της μετριότητας και ασημαντότητας την οποία διανύουμε οποιαδήποτε προσπάθεια φαντασίωσης - ίσως και πραγματοποίησης- από-ανάπτυξης περνάει στο βάθος μέσα από την αυτοργάνωση και αυτοδιαχείριση. 

Είμαστε τυχεροί που οι παραδοσιακές κοινωνίες είχαν τέτοιου είδους δομές και ακόμα πιο τυχεροί που σε μερικά μέρη επιβίωσαν την λαίλαπα του μεταμοντερνισμού. Απλά, αυτές τις δομές πρέπει να τις επανεξετάσουμε προσεκτικά στον δρόμο προς την από-ανάπτυξη. 

Και ξέρουμε ότι κανένας άλλος δεν θα το κάνει αυτό εκτός από εμάς τους ίδιους...